Zakaz pełnienia funkcji w organach spółek – kiedy można go orzec?

W niektórych przypadkach wyłączona jest możliwość pełnienia funkcji w organach spółek. Tak jest w sytuacji prawomocnego skazania za niektóre przestępstwa opisane w Kodeksie spółek handlowych (art. 585, art. 587, art. 590 i art. 591 k.s.h.) oraz prawomocnego skazania za przestępstwa określone od XXXIII do XXXVII Kodeksu karnego. Mowa w tym przypadku o przestępstwach przeciwko ochronie informacji, przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko obrotowi pieniędzmi i przeciwko obrotowi papierami wartościowymi.

Poza tym zakaz pełnienia funkcji w organach spółek może wynikać również z innych powodów. Sąd czasem zamiast kary może orzec środek karny. Takim środkiem może być zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania danego zawodu czy prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Sąd może orzec taki zakaz w sytuacji, gdy sprawca dopuścił się nadużycia przy popełnieniu przestępstwa stanowiska czy wykonywanego zawodu.  Sąd może również orzec zakaz prowadzenia danej działalności gospodarczej, gdy zagraża to istotnym dobrom chronionym prawnie. Zakazy takie orzekane są w latach (od roku do 15 lat).

Niekiedy zakaz wynika również z przepisów prawa upadłościowego. Na mocy art. 373 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe sąd może orzec pozbawienie na okres od 1 do 10 lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, przedsiębiorstwa państwowego, spółki handlowej, spółdzielni, fundacji itd. wobecosoby. w sytuacji gdy:

• nie złożyła ona w odpowiednim czasie wniosku o ogłoszenie upadłości, a była do tego zobowiązana,
• przyczyniła się istotnie do niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w odpowiednim terminie,
• po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub nie wskazała majątku, ksiąg rachunkowych i korespondencji upadłego, do czego była zobowiązana,
• jako upadły po ogłoszeniu upadłości ukrywała i niszczyła majątek wchodzący w skład masy upadłościowej,
• jako upadły w toku postępowania upadłościowego nie wykonała innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub utrudniała postępowanie.

Poza tym na mocy art. 373 ust. 3 sąd może orzec pozbawienie na okres od 1 do 10 lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej  na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, przedsiębiorstwa państwowego, spółki handlowej, spółdzielni, fundacji itd. wobec osoby, która wobec której co najmniej raz ogłoszono upadłość z umorzeniem jej długów po zakończeniu postępowania upadłościowego lub ogłoszono upadłość nie dawniej niż 5 lat przed ponownym ogłoszeniem upadłości.