Tymczasowe aresztowanie – wszystko co powinieneś wiedzieć

Data: 25 maja 2020

l

Opublikowane przez: Kancelaria

Problem z aresztowaniem? Zadzwoń do nas: +48 794 693 950. Pomożemy!

 

areszt tymczasowy adwokat ZaborskiTymczasowe aresztowanie to środek zapobiegawczy, który powinno się stosować wyjątkowo i jedynie wówczas, kiedy innym środkom zapobiegawczym nie uda się spełnić swojej funkcji.

Kto może zostać tymczasowo aresztowany?

Tymczasowo aresztowana może być osoba, której przedstawiono zarzuty popełnienia przestępstwa. Oznacza to odczytanie przez prokuratora bądź policjanta postanowienia o postawieniu zarzutów, gdzie zostaje wyjaśnione podejrzanemu jakie przestępstwo jest mu zarzucane. Nie można tymczasowo aresztować osoby która jest świadkiem w sprawie. Może się jednak zdarzyć, że policja bądź prokuratura wyśle wezwanie, na które trzeba stawić się właśnie w charakterze świadka, a w toku przesłuchania mogą być postawione zarzuty. Od tego momentu może być zastosowany wobec podejrzanego (pierwotnie świadka) areszt tymczasowy.

Areszt tymczasowy – kiedy można go zastosować?

tymczasowe aresztowanieKolejną zasadą tymczasowego aresztowania jest stosowanie go wyłącznie wobec osoby, co do której istnieje wysokie prawdopodobieństwo, iż popełniła zarzucone jej przestępstwo. Tymczasowe aresztowanie jest możliwe jedynie wtedy, gdy wymienione wyżej warunki zostały spełnione. Zasadniczy powód stosowania tymczasowego aresztowania to zabezpieczenie właściwego toku postępowania. Wyjątkowo można stosować tymczasowe aresztowanie, by zapobiec popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa. Tymczasowo aresztować można tylko wtedy, gdy zachodzi uargumentowana obawa ucieczki lub ukrycia się oskarżonego, zwłaszcza wówczas, kiedy nie może być ustalona jego tożsamość bądź ma on w kraju stałego miejsca pobytu. Tymczasowy areszt jest możliwy także wówczas, gdy istnieje uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień bądź w inny sposób utrudniał postępowanie karne.

Kto może orzekać o tymczasowym aresztowaniu?

Zastosowanie tymczasowego aresztu zawsze należy do sądu, niezależnie od tego czy trwa dopiero postępowania przygotowawczego czy też sprawa jest na etapie postępowania sądowego. Gdy mamy do czynienia z postępowaniem sądowym, orzeka sąd prowadzący sprawę, natomiast w przypadku postępowania przygotowawczego – sąd rejonowy właściwy dla miejsca prowadzenia sprawy. W drodze wyjątku tj. sytuacji niecierpiącej zwłoki, może orzekać też inny sąd rejonowy. Oczywiście podczas postępowania przygotowawczego sąd orzeka nie sam z siebie – a jedynie na pisemny wniosek prokuratora.

Wysokość grożącej kary a zastosowanie tymczasowego aresztowania

Do możliwości zastosowania wobec podejrzanego bądź oskarżonego tymczasowego aresztowania dochodzi również wtedy, kiedy zarzuca się mu popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności o górnej granicy co najmniej ośmiu lat. Do tymczasowego aresztowania może dojść również wtedy, gdy sąd pierwszej instancji skazał oskarżonego na karę pozbawienia wolności nie niższą niż trzy lata.

Wpływ zachowania podejrzanego na możliwość tymczasowego aresztowania

Tymczasowy areszt może wyjątkowo mieć zastosowanie również wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, iż oskarżony z zarzuconym popełnieniem zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciw życiu, zdrowiu albo bezpieczeństwu powszechnemu. Tymczasowe aresztowanie będzie brane pod uwagę w szczególności gdy popełnieniem powyższych przestępstw oskarżony kiedykolwiek groził.

Jakie są warunki wydania decyzji o tymczasowym aresztowaniu?

Aby było możliwe wydanie decyzji o zastosowaniu tymczasowego aresztowania, osoba, której decyzja dotyczy, musi mieć uprzednio przedstawione zarzuty. To oznacza, że taka osoba musi posiadać status podejrzanego (w postępowaniu przygotowawczym) lub oskarżonego (w postępowaniu sądowym).

Prawo do posiadania obrońcy

Oskarżony bądź podejrzany ma prawo do obrońcy, z tym że przepis art. 249 § 1 Kodeksu postępowania karnego stwierdza, iż zawiadomienie obrońcy o terminie przesłuchania nie jest obowiązkowe, chyba że oskarżony o to wnosi, a nie utrudni to przeprowadzenia czynności. Wówczas zawiadamia się obrońcę o terminie posiedzenia (przeważnie jest to zawiadomienie w trybie “nagłym” za pomocą faksu lub telefonu). Niezależnie od tego obrońca dopuszczony jest do udziału w posiedzeniu, jeżeli się stawi (czyli np. nie był zawiadamiany o terminie posiedzenia, ale sam się o nim dowiedział w sekretariacie sądu bądź od rodziny zatrzymanego). Z kolei prokuratora zawsze zawiadamia o posiedzeniu obrońcę, jednak również jego niestawiennictwo nie blokuje prowadzenia posiedzenia.

Postanowienie sądu i jego zaskarżalność

W kwestii stosowania lub niestosowania środków zapobiegawczych (a więc także aresztu) sąd zawsze wydaje postanowienie. Przedmiotowe postanowienie jest zaskarżalne w drodze zażalenia. Zażalenie można złożyć w terminie 7 dni od ogłoszenia postanowienia. Składa się je do sądu wyższej instancji, jednak zawsze za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone postanowienie. Zażalenie nie podlega opłacie i przysługuje stronom postępowania (czyli zarówno oskarżonemu/podejrzanemu i jego obrońcy, jak i prokuratorowi).

Przesłanki wydania postanowienia o tymczasowym aresztowaniu

Po przesłuchaniu oskarżonego oraz wysłuchaniu wniosku obrońcy i prokuratora (jeśli dojdzie do ich stawienia się) – sąd wydaje posiedzenie w przedmiocie stosowania lub niestosowania tymczasowego aresztowania. Kodeks postępowania karnego precyzyjnie określa przesłanki, kiedy tymczasowe aresztowanie może być zastosowane. Zastosowanie tymczasowego aresztowania wymaga, aby spełnione były przesłanki ogólne stosowania środków zapobiegawczych (określone w art. 249 § 1 KPK) oraz przesłanki szczególne (co najmniej jedna) z art. 248 § 1-3 KPK. Do przesłanek ogólnych zaliczamy potrzebę zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania oraz zaistnienie sytuacji, w której dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony (lub podejrzany) popełnił przestępstwo. Muszą one być spełnione łącznie. Istnieje jednocześnie trzecia, specyficzna przesłanka. Możliwe jest jej wyjątkowe stosowanie w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego ciężkiego przestępstwa w sytuacji, w której zachodzi obawa, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie umyślnej zbrodni lub występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, zwłaszcza, gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził. Ma ona zastosowanie gdy: 1) zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu 2) zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne. 3) “jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą 4) zachodzi potrzeba stosowania tzw. “aresztu prewencyjnego” – można go zastosować wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, a zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził.

Ile trwa tymczasowe aresztowanie?

Tymczasowe aresztowanie trwa przez okres, który wyznaczony jest w postanowieniu. Potem może być on także ewentualnie wydłużany – przepisy procedury karnej przewidują mechanizm przedłużania tego środka zapobiegawczego. W teorii tymczasowe aresztowanie może trwać do chwili rozpoczęcia wykonywania kary, pod warunkiem, iż jest to kara pozbawienia wolności.

Zaliczenie tymczasowego aresztowania na poczet kary

Okres przebywania w areszcie jest podejrzanemu/oskarżonemu zaliczany na poczet kary orzekanej przez sąd. Oznacza to skrócenie kary o czas przebywania w areszcie.

Widzenia z tymczasowo aresztowanym

Tymczasowo aresztowany ma prawo do widzeń zarówno z członkami rodziny, obrońcą, jak i innymi osobami (z osobą najbliższą co najmniej raz w miesiącu).

Są tu jednak pewne ograniczenia. Przede wszystkim należy uzyskać na widzenie zgodę organu, do którego dyspozycji tymczasowo pozostaje aresztowany. W tym celu należy złożyć stosowny wniosek, w podajemy swoje imię, nazwisko, adres, rodzaj i numer dokumentu tożsamości oraz pokrewieństwo/związek z tymczasowo aresztowanym. Zgoda wydawana jest indywidualnie dla każdego odwiedzającego. Nie ma potrzeby zdobywać nowej zgody za każdym razem, o ile mieści się ona w w wyznaczonym terminie.

Widzenia pośrednie i bezpośrednie

Gdy posiadamy już zgodę, możemy przygotować się do widzenia. Areszt przeznacza na widzenia zazwyczaj jeden lub dwa dni. Widzenia przebiegają w wyznaczonych godzinach. Czasami konieczne jest wcześniejsze zgłoszenie wizyty (na przykład rano w dzień planowanego widzenia).

Z zasady widzenia odbywają się w sposób, który uniemożliwia bezpośredni kontakt z tymczasowo aresztowanym. Spotkanie w warunkach umożliwiających bezpośredni kontakt jest możliwe, ale wyłącznie wtedy, gdy zezwoli na to właściwy organ. Gdy zależy nam na bezpośrednie widzenie się z aresztowanym, warto zaznaczyć to we wniosku. Osadzony w areszcie tymczasowym będzie miał możliwość spożywania posiłków i napojów przyniesionych przez odwiedzjącego (zakupionych na terenie aresztu).

Widzenie aresztowanego z dzieckiem

Dzieci poniżej 15 roku życia nie mogą odbywać spotkań z tymczasowo aresztowanym same – w tym przypadku konieczna jest obecność przedstawiciela ustawowego, osoby najbliższej bądż funkcjonariusza aresztu. Bez znzaczenia jest tu czy widzenie odbędzie się bez czy z możliwością bezpośredniego kontaktu.

W jakim przypadku widzenie z osadzonym może nie dojść do skutku?

Organ, do którego dyspozycji tymczasowo pozostaje aresztowany może odmówić zarówno widzenia z możliwością bezpośredniego kontaktu, jak i widzenia z daną osobą w ogóle. Wówczas zarówno tymczasowo aresztowanemu, jak i odwiedzającemu przysługuje zażalenie. W razie negatywnego rozpatrzenia zażalenia, można złożyć kolejny wniosek o widzenie. Gdy i tym razem organ odmówi, przysługuje kolejne zażalenie, ale wyłącznie gdy drugi wniosek został złożony co najmniej po trzech miesiącach od pierwszego.

Najczęściej jednak powyższe zasady nie mają zastosowania do widzeń tymczasowo oskarżonego z jego obrońcą.

Widzenia w schronisku młodzieżowym

Schronisko młodzieżowe to odpowiednik tymczasowego aresztowania w przypadku osób nieletnich. Kwestie odwiedzin są tu regulowane inaczej – istnieje możliwość spotkania z osobami spoza zakładu. Prawo to może być wyłączone decyzją dyrektora schroniska wydaną z uwagi na okoliczności wymienione w art. 66 ustawy postępowanie w sprawach nieletnich. Sąd rodzinny jest w stanie taką decyzję uchylić. Sposób organizowania odwiedzin ustalany jest przez dyrektora schroniska i ma formę regulaminu. Kontakt z obrońcą lub pełnomocnikiem odbywa się  także na szczególnych zasadach.

Opublikowane przez Kancelaria

Zobacz także

Dobrowolne poddanie się karze

Kodeks postępowania karnego dopuszcza możliwość dobrowolnego poddania się karze (DPK) przez osobę oskarżoną. Dzięki...

Komentarze

2 komentarze

  1. Teraz jasne wszystko 🙂 Dziękuję!

    Odpowiedz
    • Bardzo się cieszę i polecam kolejne wpisy.

      Odpowiedz

Funkcja trackback/Funkcja pingback

  1. Tymczasowe aresztowanie – AdwokatPut.pl - […] Więcej na temat tymczasowego aresztowania przeczytasz w artykule: https://www.adwokat-zaborski.pl/tymczasowe-aresztowanie/ […]

Odpowiedz Monika Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *