Stan wyższej konieczności to instytucja prawa karnego, która ze względu na swoją specyfikę należy do najbardziej istotnych w polskim prawodawstwie. Skutkuje ona bowiem tym, że sprawca czynu karalnego może uniknąć odpowiedzialności za ów czyn.
Ze stanem wyżej konieczności mamy do czynienia wówczas, gdy czyn polegający na ochronie jednego dobra pociągnął za sobą poświęcenie dobra innego. Ważne jest jednakże tutaj to, aby spełniony był warunek, że niebezpieczeństwa tego nie można było uniknąć postępując w inny sposób. Ponadto, okoliczności wystąpienia stanu niebezpieczeństwa muszą być obiektywne, bez poddania subiektywnej ocenie. Za stan wyższej konieczności uważa się sytuację, która jest nagła, niemożliwa do przewidzenia, a działanie polegające na zażegnaniu niebezpieczeństwa następuje w krótkim odstępie od jego wystąpienia.
Podjęcie działań w stanie wyższej konieczności można rozpatrywać albo jako działanie wyłączające bezprawność, gdy dobro ulegające poświęceniu jest niższej wartości od ratowanego, lub wyłączające winę, gdy dobro poświęcone ma wartość równą lub wyższą, ale nie oczywiście wyższą od dobra ratowanego.
Kiedy stan wyższej konieczności nie zachodzi?
Sytuacja taka nie ma miejsca w kilku przypadkach, na przykład, gdy sytuacja stanowiąca zagrożenie została umyślnie wywołana w celu zniszczenia dobra prawnie chronionego. Pod stan wyższej konieczności nie można też podciągnąć sytuacji, kiedy osoba poświęcająca jakieś dobro była zobligowana do jego szczególnej ochrony. Nie ma też prawnej możliwości, aby za stan taki uznać okoliczności i działań, które zostały wyłączone przez ustawę.
Oto kilka przykładowych sytuacji, których nie można złagodzić, ani usprawiedliwić, stanem wyżej konieczności:
- kradzież popełniona przez osobę znajdującą się w nędzy materialnej,
- zabór, do którego doszło w celu wspierania podmiotów gospodarczych o małej lub żadnej efektywności,
- kierowanie samochodem lub innym pojazdem niezgodnie z przepisami o ruchu drogowym w celu szybszego dostarczenia towaru i uniknięcia strat materialnych,
- strajk okupacyjny polegający na okupowaniu pomieszczeń i stosowaniu takich środków przymusu, które nie były adekwatne do zagrożenia, a można było zastosować inne.
Stan wyższej konieczności i jego przekroczenie
Przekroczenie granic określających stan wyższej konieczności jest czynem zabronionym. Najczęstsze sytuacje, kiedy sąd nie uzna okoliczności popełnienia czynu zabronionego mają miejsce, gdy niebezpieczeństwa można było uniknąć, zagrożenie nie nosiło znamion bezpośredniego oraz, gdy różnica w wartości dobra poświęconego oraz ratowanego jest bardzo wyraźna.
0 komentarzy