Za usiłowanie odpowiada osoba, która miała zamiar popełnienia czynu zabronionego i zmierzała do jego dokonania, co jednak nie nastąpiło. Usiłowanie ma miejsce także wówczas, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie czynu jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do jego popełnienia lub z uwagi na użycie środka, który do tego celu się nie nadaje.
Polskie prawo karne wyróżnia formy stadialne przestępstwa, a więc etapy jego realizacji:
- przygotowanie,
- usiłowanie,
- dokonanie
Usiłowanie jest drugim etapem realizacji przestępstwa. To etap podjęcia próby popełnienia danego czynu zabronionego. Sprawca ma zamiar popełnić przestępstwo i podejmuje zachowania zmierzające do jego dokonania, ale w efekcie końcowym przestępstwa nie popełnia. Usiłowanie nie jest tożsame z etapem przygotowania. Różni się od niego stopniem nasilenia.
Usiłowanie popełnienia przestępstwa polega zarówno na działaniu czynnym, jak i na zaniechaniu. Z tym, że za zaniechanie dana osoba może odpowiadać tylko wówczas, gdy ciąży na niej prawny obowiązek zapobiegnięcia danemu skutkowi (np. ratownik wodny celowo nie ratuje osoby tonącej).
Za usiłowanie popełnienia danego czynu zabronionego grozi taka sama kara jak sprawcy tego czynu, ale sąd kieruje się w tym przypadku tzw. dyrektywami kary. Może więc wymierzyć karę łagodniejszą osobie oskarżonej o usiłowanie popełnienia przestępstwa, niż wymierzyłby w przypadku jego dokonania.
Art. 13 par. 2 Kodeksu karnego wyróżnia także usiłowanie nieudolne. Sprawca chce popełnić dany czyn zabroniony i zmierza do jego dokonania, ale nie wie, że to jest niemożliwe z jednej z dwóch przyczyn:
- nie ma przedmiotu, który nadaje się do popełnienia na nim czynu zabronionego (np. kradzież gadżetu reklamowego zamiast karty kredytowej),
- używa środka, który nie nadaje się do popełnienia czynu zabronionego (np. wykorzystanie atrapy broni).
W takiej sytuacji sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od jej wykonania.
0 komentarzy