Jak wygląda odpowiedzialność karna młodocianego sprawcy?

Podstawowe zasady dotyczące kwestii wieku sprawcy reguluje art. 10 Kodeksu karnego. Z tegoż artykułu wynika, iż na podstawie przepisów ustawy karnej odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat (art. 10 § 1 k.k.). Nie jest to jednak jedyny warunek dotyczący kwestii wieku sprawcy.

Sprawca nieletni a ciężkie przestępstwo

Granice wiekowe odpowiedzialności karnej reguluje art. 10 kodeksu karnego. Generalna zasada to ponoszenie odpowiedzialności karnej po uzyskaniu pełnoletności. Ustawodawca w art. 10 § 2 k.k. stanowi jednak, iż również osoba nieletnia po skończeniu 15 roku życia może odpowiadać za przestępstwo na zasadach, które określa kodeks karny w wypadku gdy okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne. Dotyczy to najcięższych przestępstw:

• zamachu na życie prezydenta (art. 134 k.k.),
• zabójstwa (art.148 § 1, 2 lub 3 k.k.),
• ciężkiego uszczerbka na zdrowiu (art. 156 § 1 lub 3 k.k.),
• gwałtu (art. 197 § 3 lub 4 k.k.)
• spowodowania niebezpiecznych zdarzeń (art. 163 § 1 lub 3 k.k.),
• piractwa (art.166 k.k.),
• katastrofy (art. 173 § 1 lub 3 k.k.),
• czynnej napaści (art. 223 § 2 k.k.),
• wzięcia zakładnika (art. 252 § 1 lub 2 k.k.)
• rozboju (art. 280 k.k.).

Orzeczona kara nie może w tym przypadku jednak przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za dane przestępstwo. Co do powyższych czynów sąd może także zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary (art. 10 § 3 k.k.).

Czy 17 – latek popełniający występek poddany będzie karze?

Siedemnastoletni sprawca popełniający występek zgodnie z treścią art. 10 § 4 k.k., poddany będzie środkom wychowawczym, leczniczym albo poprawczym przewidzianym dla nieletnich zamiast wymierzenia kary. Muszą jednak o tym przemawiać okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste.

Sprawca młodociany i „kara wychowawcza”

Zgodnie z definicją zawartą w art. 115 § 10 k.k. młodociany sprawca to taki, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji nie ukończył 24 lat. Istotne jest aby obie te przesłanki wystąpiły jednocześnie.

W kwestii osób nieletnich lub młodocianych, sąd wymierzając karę kieruje się przede wszystkim tym, by wychować sprawcę. Jednocześnie w przypadku sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie był pełnoletni, sąd nie może orzec kary dożywocia (art. 54 § 1 i 2 k.k.). Dopuszczalne jest natomiast złagodzenie kary wobec młodocianego, jeżeli spełni zasadę wychowania sprawcy (art. 60 § 1 k.k.). Możliwe jest również warunkowe zawieszenie wykonania kary w stosunku do młodocianego sprawcy i wymierzenie jednocześnie okresu próby wynoszącego od dwóch do pięciu lat (art. 70 § 2 k.k.).

Młodociany sprawca popełniający umyślne przestępstwo będzie miał obowiązkowo orzeczony dozór kuratora (art. 73 § 2 k.k.).