Również i w przypadku systemu sprawiedliwości zdarzają się błędy czy pomyłki. Niekiedy dochodzi do aresztowania niewinnej osoby, a nawet skazania jej na karę pozbawienia wolności. To zdarzenia trudne, ale za sprawą opisanej w art. 552 Kodeksu postępowania karnego instytucji pozwalającej na uzyskanie odszkodowania i zadośćuczynienia za taką sytuację, mają być łatwiejsze do przeżycia.
Osoba oskarżona, która na skutek wznowienia postępowania czy kasacji została uniewinniona lub skazana na łagodniejszą karę, może uzyskać od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, co wynika z wykonania w całości lub w części kary, która nie powinna zostać zasądzona. Przepis ten ma zastosowanie także wówczas, gdy po uchyleniu skazującego orzeczenia postępowanie zostało umorzone na skutek okoliczności, które nie były uwzględnione we wcześniejszym postępowaniu. Odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje także w sytuacji niesłusznego tymczasowego zatrzymania czy aresztowania.
Polskie prawo przewiduje więc świadczenia, które mają rekompensować trzy rodzaje zdarzeń:
- niesłuszne odbycie kary
- niesłuszne wykonanie środka zabezpieczającego
- niesłuszne tymczasowe zatrzymanie i aresztowanie.
W przypadku dwóch pierwszych kategorii wymagany jest pełen proces, który kończy się prawomocnym orzeczeniem sądu. Dopiero zmiana takiego orzeczenia na skutek wznowienia postępowania lub jego kasacja, która powoduje uniewinnienie czy zmianę kary na łagodniejszą, daje szansę na ubieganie się od Skarbu Państwa odszkodowania i zadośćuczynienia.
Z kolei niewątpliwa niesłuszność tymczasowego zatrzymania czy aresztowania ustalona może być wcześniej, gdyż już na etapie prawomocnego orzeczenia, które kończy postępowanie w danej sprawie.
Odszkodowanie ma być formą naprawienia poniesionej szkody, która rozumiana jest jako faktycznie poniesiona strata. Ma wyrównać stan majątkowy osoby poszkodowanej do poziomu, w jakim znajdowałaby się, gdyby nie odbywała niesłusznie kary pozbawienia wolności.
Więcej kłopotów jest z przyznaniem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. To rodzaj odszkodowania za szkodę niematerialną, na którą składają się negatywne przeżycia osoby niesłusznie skazanej.
Przepis art. 552 Kodeksu postępowania karnego nie dotyczy dochodzenia roszczeń na skutek innych błędów wymiaru sprawiedliwości. Te można dochodzić na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.
0 komentarzy